منظور از مهارت تصمیم‌گیری چیست؟

مهارت تصمیم‌گیری یک مهارت ذهنی یا شناختی است. شخصی که این مهارت را دارد می‌تواند یک اقدام را از بین چند اقدام که پیش روی او است، انتخاب کند و با این اقدام یک مسئله یا مشکل را حل و فصل کند. مهارت تصمیم گیری توانایی شما در انتخاب یک گزینه از بین دو یا چند گزینه موجود است. برای تصمیم گیری مناسب مهارت هایی مثل استدلال، پردازش اطلاعات، استفاده از شهود، سوال پرسیدن، تجزیه و تحلیل نتایج احتمالی و موارد دیگر مورد نیاز است.

فرآیند تصمیم‌گیری صحیح

۱- مسئله یا مشکل را شناسایی کنید: اول از همه باید تصمیمی که نیاز است بگیرید را بفهمید و کاملا متوجه باشید که در مورد چه چیزی باید تصمیم بگیرید. تا زمانی که مسئله به خوبی روشن نشده، گرفتن تصمیم، عجولانه خواهد بود و به همین خاطر هم نتیجه کاملی به همراه نخواهد داشت. یکی از بهترین روش‌های شناسایی موقعیت و مشکلی که با آن مواجه شده‌اید، پرسیدن سوال‌های مناسب است. سعی کنید با جواب دادن به سوالات خود مشکل را از جنبه‌های مختلف بررسی کنید و به زبان ساده به تفسیر موقعیت برای خود بپردازید.

۲- اطلاعات کامل و جامعی گردآوری کنید: با بررسی تمام ابعاد موقعیت و لیست کردن مشکلات و اهداف خود، دید گسترده‌تری به موقعیت پیدا خواهید کرد. برای گرفتن هر تصمیمی، شما به یک سری اطلاعات و داده های پیش زمینه نیاز دارید که به انتخاب گزینه مناسب کمک می کنند. گاهی اوقات برای رسیدن به این اطلاعات فقط کافیست به جزئیات موضوع توجه کنیم و بعضی مواقع هم به تحقیقات پیچیده تری نیاز است. این مرحله به شما کمک می کند تا اطلاعاتی که برای تصمیم گیری درست و مناسب نیاز دارید را شناسایی کنید.

۳- راهکارهای احتمالی را شناسایی کنید: اکنون که مسئله را شناسایی و اطلاعات لازم را در مورد آن کسب کردید، زمان آن رسیده است که راه حل‌ها و راهکارهای موجود را شناسایی کنید. ببینید که با چه روش‌هایی می‌توان این مشکل را حل کرد. فراموش نکنید که وقتی تمام گزینه ها را در نظر می گیرید، هدف نهایی تان را هم باید در ذهن داشته باشید. به این ترتیب مطمئنا می توانید تصمیم خوب و مناسبی بگیرید.

۴- روی پیامدها و شواهد کار کنید: حال روی پیامد راهکارها و راه حل‌های احتمالی فکر کنید. ببینید که هر کدام از این تصمیم‌ها چه مزایا و معایبی می‌توانند داشته باشند.

۵- بهترین گزینه یا تصمیم را انتخاب کنید: اکنون نوبت به اصلی‌ترین مرحله در فرایند تصمیم گیری می‌رسد. در این مرحله باید از بین راهکارها و راه حل‌های احتمالی، بهترین گزینه را انتخاب کنید. در واقع در این مرحله باید تصمیم خود را بگیرید. خوشبختانه این مرحله چندان دشوار نیست؛ زیرا در مراحل قبلی همه چیز بررسی و ارزیابی شده و اکنون فقط نوبت به این رسیده که گزینه‌ای را انتخاب کنید که بیشترین مزیت و کمترین عیب را دارد.

۶- اقدام کنید: وقتی تصمیمتان را گرفتید باید در راستای آن اقداماتی که به اجرای تصمیمتان کمک می کند را انجام بدهید. این اقدامات ممکن است گام های بزرگ یا کوچکی باشند؛ ولی به هر حال برای انجامشان باید متمرکز و مصمم باشید.

۷- تصمیم خود را بررسی و بازبینی کنید: وقتی تصمیمتان را گرفتید و مدتی هم وقت برای دیدن تاثیرات آن داشتید، کمی وقت بگذارید و تصمیم‌تان را ارزیابی کنید. به این فکر کنید که آیا این تصمیم نتیجه ای که می خواستید را به شما داده است یا آنقدرها هم موفق نبوده؟ اختصاص دادن این زمان برای تأمل در تصمیم گیری راهی عالیست که از طریق آن نه تنها می توانید توانایی تصمیم گیری تان را بهبود ببخشید، بلکه به شناخت بیشتری از خودتان هم دست پیدا می کنید.

چگونه مهارت تصمیم گیری را تقویت کنیم؟

۱- محدود کردن گزینه‌ها: هرچه گزینه‌ها و راه‌حل‌های بیشتری جهت انتخاب در پیش روی افراد وجود داشته باشد، تصمیم‌گیری سخت‌تر خواهد شد. بهتر است با حذف برخی از راه‌حل‌های ناکارآمد تصمیم‌گیری را برای خود ساده‌تر کنید تا اعتماد به نفس بیشتری در این زمینه پیدا کنید.

۲- ارزیابی اهمیت تصمیم: برخی از تصمیماتی که افراد باید در زندگی خود بگیرند اهمیت و تاثیر زیادی در آینده نخواهد داشت. بهتر است برای آسان‌تر کردن مهارت تصمیم گیری درباره اهمیت و پیامدهای تصمیم گرفته شده با خود صحبت کنید تا زمان زیادی برای تصمیم گیری درباره مسائل بی‌اهمیت صرف نکنید.

۳- تشویق به تحقیق: بهترین تصمیمات با تحقیق کردن و داشتن اطلاعات کامل به دست می‌آید. مشاوره گرفتن از افراد مطلع و جستجو در فضای اینترنت از بهترین روش‌های تحقیق در دسترس افراد است.

۴- عدم تمرکز روی اشتباهات: سرزنش کردن خود به خاطر تصمیمات اشتباه قبلی نه تنها فایده‌ای به همراه ندارد بلکه موجب کاهش اعتماد به نفس و جسارت افراد در مهارت تصمیم گیری خواهد شد.

الهه ضمیری-خبرنگار تحریریه جوان قدس